Minder dan 100 mensen, in plukjes verspreid over de voorste rijen van de grote zaal van het Congrescentrum de Werelt in Lunteren. Lege koffietafels. Toespraken zonder fut, verkleurde banieren.
Uw correspondent reisde afgelopen weekend naar Gelderland af voor de reünie van de Nationaal Socialistische Beweging. Het was deze week precies 80 jaar geleden dat de NSB haar 1000e lid verwelkomde, maar anno 2013 is de animo voor de Beweging duidelijk tot een nieuw dieptepunt gedaald. ‘Het hoeft van mij niet meer zo,’ aldus een gelaten Dolf de Winter, lid van het eerste uur.
Sinds het midden jaren veertig opheffen van de actieve vereniging, wat de NSB altijd heeft geweten aan een ‘weerspannig tijdsgewricht’, organiseerden de oud-leden jaarlijks doorgaans goedbezochte bijeenkomsten. In zowel plenaire sessies als in kleinere groepen wisselden ze ervaringen uit of haalden ze herinneringen op aan inmiddels al lang vervlogen dagen. Nu is het evenement gereduceerd tot een avondprogramma met drie sprekers, waarbij voor de derde door omstandigheden inderhaast een vervanger moest worden geregeld.
Oud-assistent-secretaris Heinrich Hamel was er dit jaar voor de zestiende keer bij, vertelt hij trots. ‘Ziet u hier die rij speldjes? Zestien stuks, zestien reünies. Bij de eerste tien daarvan was ik de voorzitter van de workshop ‘Ondergronds Lidmaatschap’, waarin we tips uitwisselden om het verenigingsgevoel ook na de ontbinding van de NSB levend te houden. Een prachtige tijd. Het is ronduit betreurenswaardig om dat allemaal ineen te zien zijgen.’
Na een avond in Lunteren is het voor iedereen duidelijk: de NSB heeft haar beste tijd gehad. Dat besef is zelfs tot de harde kern van de vereniging doorgedrongen, blijkt uit de interviews, want veel oud-leden weten nog niet of ze volgend jaar weer van de partij zijn. ‘We lijken verdomme wel een belegen bingoclub,’ stelt NSB-enthusiast Anton (‘doe maar zonder achternaam’) verbitterd vast. ‘Toen ik erbij kwam stonden we nog ergens voor. De barricades op! Marcheren! Fakkeltochten! Nu is alle fut eruit.’
